Halonlar, yüzyilin baslarinda
yangin söndürmek ve patlamalari önlemek için kullanilmis düsük
toksikligi olan dayanikli maddelerdir.
Günümüzde Halon 1211 (sivi etken) temel olarak tasinabilir
ve tekerlekli söndürücülerde, Halon 1301 (gaz etken) ise
otomatik söndürme sistemlerinde kullanilir. Bu halonlar,
toksiklik orani düsük ve temiz (tortu birakmazlar) olmalari
nedeniyle oldukça etkin söndürücülerdir.
Normalde, yanma islemi dendiginde oksijen ile yanici bir
maddenin isi, alev, yanma gazlari, duman ve isik yayilmasiyla
süren, yeterli hizda meydana gelen, kimyasal tepkime
anlasilir. Birçok madde, herhangi bir dis katki olmaksizin
veya havanin yoklugunda dahi, molekülünde yanabilmek için
yeterli miktarda oksijen içermektedir.
Bu maddeler arasinda en bilinenleri patlayici maddeler ve selüloitlerdir.
Yanar maddelerin büyük çogunlugu havada tehlikesiz olarak
muhafaza edilebilir; yanar madde kütlesinin isinmasi ve belli
bir dereceye ulasmasi canli bir yanma islemini baslatir. Bu
isi derecesi, disaridan isi alimiyla yanma isleminin bagimsiz
olarak devam etmesinden farkli olarak, yanma derecesi veya
otomatik yanma derecesi (flash point) olarak adlandirilir.
Geleneksel olarak bir yangini söndürmek için, yanma üçgeninin
bir parçasini, ya da yanar madde veya oksijeni uzaklastirmak
gerekmektedir.
Halon, yukarida kendi aralarinda birlestigi anlatilan üç
kosulu engeller ve yanma isleminin kimyasal etki zincirini bölerek
bu isleme dördüncü bir boyut ekler.
Halon ne kadar
zararlidir?
Bir madde
tarafindan ozonun yok edilme kapasitesine birçok
etken, ve temel olarak halonlarin içerdigi klor ve
brom neden olur. Bu nedenle bilim adamlari, farkli
karisimlar arasinda karsilastirmalar yapabilmek için,
ODP (ya da ozonu yok etme gücü) diye adlandirilan
ilgili bir dizi ölçüm gelistirmislerdir.
Buzdolaplarinda veya havalandirma sistemlerinde çalisan
yaygin sogutuculara 1 referans degeri verilmistir;
Halon 1301'in degeri 10 ila 16 arasinda yer alir. Bu,
halonun ozon tabakasini yok edici kapasitesinin
sogutucu tesisatlarinda kullanilan yaygin CFC'lere göre
10 ila 16 kat daha yüksek oldugu anlamina gelmektedir.
Çevre için daha zararli olmasina ve ozon tabakasinin
yok olmasinda 20% oraninda katkida bulundugu
degerlendirilmis olmasina ragmen Halonun dünyada
kullanimi CFC'lerden çok daha azdir.
Halon ne zamandir
yangin söndürücü olarak kullaniliyor?
Karbon
tetraklorür (halon 104) alt ürünleri öldürücü
olmasina ragmen, 1900 yilindan önce kullanilmaktaydi.
Yüksek sayida ölümler nedeniyle, insanogluna zarar
vermemek amaciyla ilgili bir arastirma yapildi.
Bu amaçla çesitli madde tipolojileri denendi ve
ancak 1947 yilinda Purdue Research Foundation ve
Amerikan ordusu tarafindan yapilan bir arastirmada düsük
toksikligi olan iki tip halon belirlendi: yangin söndürmede
en etkili sonuçlar veren Halon 1211 ve Halon 1301.
Halonlarin kullanimi ile
ilgili tutumlar nelerdir?
Halonun çevre üzerindeki zararli etkileri bilinmeye
basladiktan sonra, endüstriyel tüketiciler ve
Yanginsavar sektöründeki uzmanlar halon kullanimini
ve atmosfere yayilimini azaltmak için isbirligi
yaptilar.
Gerçekte, söndürücü testleri ve otomatik söndürme
sistemlerinin kullanimi Halonlarin atmosfere
yayilmasinda baslica neden olmustur.
Gielle Srl -
Idari Ofis Via R. Ferri 32 Z.I. - 70022 Altamura (Ba) Italy
Tel +39 0803118998 - Fax + 39 0803101309
E-mail: info@gielle.it
- Save in outlook
News & events
send us an email
send us a fax 
call us 
